Stan faktyczny sprawy

Na skutek zgłoszenia, Towarzystwo O. (dalej TOnZ) dokonało w mieszkaniu  J. C. interwencyjnego odebrania psa, utrzymywanego przez nią w mieszkaniu w O. przy ul. […]w dniu […] marca 2022 r., a następnie przekazano psa do Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt „[…]” w O..

Według zgłoszenia TOnZ, właścicielka zwierzęcia znęcała się nad nim poprzez niezapewnienie mu właściwego leczenia i rehabilitacji niepełnosprawnych kończyn tylnych, utrzymywanie go w niewłaściwych warunkach bytowania – pośród własnych odchodów, przekarmianie, nieleczenie otarć skórnych i odparzeń oraz dopuszczanie do zaniedbań pielęgnacyjnych (nieprzycinanie pazurów). TOnZ zarzuciło też właścicielce psa, iż ta nie zapewniała mu wymaganej ilości spacerów, nie poświęcała mu odpowiedniej uwagi i obecności oraz doprowadzała do jego stanów lękowych (m.in. krzyczała na niego). Po wykonaniu badań krwi Towarzystwo potwierdziło ponadto, że pies cierpi na niedoczynność tarczycy, a jego właścicielka także wcześniej tego nie zdiagnozowała.

W sprawie Burmistrz O., po przeprowadzeniu postępowania zainicjowanego przez TOnZ, trzy razy wydał decyzję o nie wyrażaniu zgody na odebranie J. C. psa utrzymywanego przez nią w mieszkaniu w O i przekazanego do Schroniska dla Bezdomnych Zwierząt „(…)” w O.

Każda kolejna decyzja organu pierwszej instancji została zaskarżona przez TOnZ, dwa razy skutecznie. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w wyniku odwołań TOnZ, dwukrotnie uchyliło ww. decyzje z jednoczesnym nakazem ponownego rozpatrzenia sprawy i wykonania szeregu zaleceń dotyczących, w szczególności ustalenia stanu faktycznego, który miałby być podstawą do podjęcia prawidłowej decyzji.

Wydana po raz trzeci przez Burmistrza decyzja o nie wyrażaniu zgody na odebranie J.C. psa została utrzymana przez SKO w mocy. SKO uznało, że interwencja przeprowadzona w marcu 2022 r. przez TOnZ. powinna zakończyć się pozostawieniem zaleceń poprawy warunków bytowych dla psa […] i wyznaczyć termin ponownej rekontroli celem weryfikacji pozostawionych zaleceń.

TOnZ nie podzielało stanowiska organu II instancji – SKO, co skutkowało złożeniem skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu.

WSA w Poznaniu uchylił zaskarżoną decyzję.

Sąd uznał, że decyzja wydana została z naruszeniem przepisów prawa procesowego, przy czym naruszenia te mogły mieć istotny wpływ na wynik sprawy.

Stosownie do treści art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (u.o.z.) w przypadkach niecierpiących zwłoki, gdy dalsze pozostawanie zwierzęcia u dotychczasowego właściciela lub opiekuna zagraża jego życiu lub zdrowiu, policjant, strażnik gminny lub upoważniony przedstawiciel organizacji społecznej, której statutowym celem działania jest ochrona zwierząt odbiera mu zwierzę, zawiadamiając o tym niezwłocznie wójta (burmistrza, prezydenta miasta), celem podjęcia decyzji w przedmiocie odebrania zwierzęcia.

Wyrok WSA w Poznaniu zwrócił uwagę na kilka bardzo istotnych kwestii:

1.Pojęcie „zagrożenia” odnosi się do stanu hipotetycznego i tylko potencjalnego zagrożenia zdrowia zwierzęcia. Już samo posłużenie się przez ustawodawcę omawianym pojęciem wskazuje właśnie na ową potencjalność i hipotetyczność. Stan zagrożenia nie oznacza wystąpienia bezpośredniego, realnego zagrożenia życia lub zdrowia zwierzęcia, ale że stan ten może, a nie musi wywołać negatywne skutki dla jego życia lub zdrowia, co właśnie wyczerpuje pojęcie zagrożenia. Poza tym niewątpliwie ocena w tym zakresie musi wynikać
z konkretnej sytuacji, w jakiej znajduje się zwierzę.

2. Za „niewłaściwe warunki” uznaje się m.in. takie, które nie zapewniają zwierzęciu możliwości egzystencji, zgodnie z potrzebami gatunku, rasy, płci i wieku. Przy czym niewłaściwe warunki bytowania to nie tylko wskazane w tym przepisie przykłady (czyt. art. 6 ust. 2 u.o.z), ale także np. brak zapewnienia zwierzęciu właściwego schronienia przed chłodem, upałem, uniemożliwienie korzystania ze spacerów, utrzymywanie zwierzęcia w stanie brudu, nieleczonej choroby, w niewłaściwym pomieszczeniu.

3. W orzecznictwie uznaje się, że na etapie odebrania zwierząt – mającego przecież, co wprost wynika z art. 7 ust. 6 tej samej ustawy charakter tymczasowy – brak jest przesłanek dla dokonywania przez podmiot odbierający zwierzęta, czy też przez organ wykonawczy gminy oceny czy doszło do znęcania rozumianego jako zawinione (świadome) działanie opiekuna. Kwestię ewentualnego zawinienia przesądzić bowiem może wyłącznie sąd powszechny, zaś przesłanką działania podmiotów wskazanych w art. 7 ust. 3 u.o.z. oraz orzekającego na podstawie tego przepisu organu jest jedynie stwierdzenie traktowania zwierzęcia w sposób określony w art. 6 ust. 2 tej samej ustawy, a nie stwierdzenie zawinionego, czy też umyślnego znęcania się nad zwierzęciem. Przykładowo w orzecznictwie uznaje się, że istnieją przesłanki do odebrania zwierzęcia w przypadku niecierpiącym zwłoki, nawet jeżeli właściciel w sposób nieświadomy przez swoje zaniechanie, doprowadził do nieuzasadnionego cierpienia zwierzęcia (a zatem nie musi być to nawet znęcanie się).

Wyrok WSA w Poznaniu z dnia 25 maja 2023 roku, sygn. akt IV SA/Po 238/23

Opracowała: adwokat Marzena Łabędzka
źródło grafiki: pixabay.com.pl