Stan faktyczny sprawy

Wyrokiem z dnia 17 października 2019 r. sygn. akt II SA/Sz 651/19 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie (dalej jako: „WSA”), po rozpoznaniu skargi Prokuratora Rejonowego w Świnoujściu, uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie (dalej jako: „SKO”) z dnia 26 kwietnia 2019 r. w przedmiocie odmowy czasowego odebrania zwierząt.

Wyrok WSA został wydany na podstawie stanu faktycznego ustalonego w toku postępowania, z którego wynikało, iż w rezerwacie K. K. przebywało stado 25 koników polskich, należących do Towarzystwa, o których złym stanie został poinformowany Prezydent Miasta Świnoujścia przez Komendanta Straży Miejskiej. Tego samego dnia Powiatowy Lekarz Weterynarii również zwrócił się do organu o odebranie zwierząt, motywując wniosek faktem utrzymywania koników polskich w warunkach wskazujących na dopuszczenie się znęcania nad zwierzętami. Koniki polskie były wygłodzone, miały wrośnięte kantary oraz były utrzymywane bez wody zdatnej do picia. Powiatowy Lekarz Weterynarii stwierdził, że zwierzęta były utrzymywane w niewłaściwych warunkach bytowania, w tym w stanie rażącego zaniedbania i niechlujstwa, przy braku kowala i braku zapewnienia opieki lekarsko-weterynaryjnej dla zwierząt chorych.

W dniu 12 kwietnia 2018 r. Straż Gminna odebrało Towarzystwu stado 25 koników polskich a Prezydent Świnoujścia wydał decyzję administracyjną (następczą) już po fakcie odebrania zwierząt, tzn. w sprawie został zastosowany tryb, o którym mowa w art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. 2023 r. poz. 1580; zwana dalej jako: „uoz”).

Administracyjny tryb czasowego odebrania zwierząt

Zgodnie z art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 uoz zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2 uoz może być czasowo odebrane właścicielowi lub opiekunowi. Prezydent Świnoujścia, uznając, że w przedmiotowej sprawie doszło do sytuacji, o której mowa w art. 6 ust. 2 uoz wydał decyzję o czasowym odebraniu zwierząt, od której odwołało się Towarzystwo. W toku postępowania odwoławczego SKO poprzez stwierdzenie braku działania właściciela koników w  „warunkach celowości zadawania bólu lub cierpień w sposób określony art. 6 ust. 2 pkt 19 u.o.z., czy też świadomego dopuszczania do celowego zadawania bólu lub cierpień” uznało jednak, iż w sprawie nie doszło do znęcania się nad zwierzętami. Warto dodać, że SKO nie podważyło przy tym faktu przebywania zwierząt w warunkach określonych w art. 6 ust. 2 uoz.

Decyzja SKO uchylająca decyzję Prezydenta oraz orzekająca o odmowie czasowego odebrania zwierząt  została ostatecznie zaskarżona przez Prokuratora Rejonowego do WSA, który stwierdził, iż SKO nieprawidłowo zinterpretował oraz zastosował obowiązujące przepisy. W wyroku uznano, że należy stanowczo odróżnić instytucje prawa karnego od instytucji prawa administracyjnego, do których należy regulacja opisana w art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 i art. 6 ust. 2 uoz.

W wyroku WSA wskazano, iż „według organu II instancji [SKO], zamiar sprawcy jest objęty zakresem niezbędnych ustaleń zarówno organu administracji publicznej, jak też sądu, a czasowe odebranie zwierząt stanowi środek quasi zabezpieczający, pełniący rolę służebną w stosunku do postępowania karnego, a więc wymaga uprawdopodobnienia znęcania się nad zwierzętami”. Z kolei należy przyjąć, że „o ile zatem przestępstwo znęcania się nad zwierzętami może być popełnione tylko umyślnie i to wyłącznie z zamiarem bezpośrednim, o tyle dla zastosowania trybu z art. 7 ust. 3 u.o.z. kwestie te nie mają żadnego znaczenia.”

Postępowanie przed NSA

Od wyroku WSA, uchylającego decyzję SKO oraz przekazującego sprawę do ponownego rozpoznania, została wniesiona skarga kasacyjna do Naczelnego Sądu Administracyjnego (zwanego: „NSA”). Skargę kasacyjną oparto m.in. na zarzucie naruszenia art. 7 ust. 3 w zw. z art. 7 ust. 1 i art. 6 ust. 2 u.o.z. poprzez jego błędną wykładnię, polegającą na przyjęciu, iż ustawodawca nie uzależnił zastosowania tego trybu czasowego odbioru zwierząt od elementu winy, tylko od zaistnienia obiektywnych okoliczności polegających na tym, że nastąpił fakt kwalifikowanego prawem znęcania się nad zwierzęciem.

Niemniej NSA podzielił argumentację WSA, wskazując, iż „podstawową przesłanką, która musi być spełniona jest traktowanie zwierzęcia w sposób określony w art. 6 ust. 2 u.o.z., który zawiera otwarty katalog zachowań w stosunku do zwierząt. Powyższą przesłankę sformułowaną w zwrocie „zwierzę traktowane w sposób określony w art. 6 ust. 2” odnosić należy wyłącznie do sposobu traktowania zwierzęcia, warunków jego utrzymywania, a zatem czy mają miejsce określone zachowania lub zaniechania przykładowo wymienione w powołanym art. 6 ust. 2 u.o.z.”.

Jednocześnie NSA wskazał, że w takich przypadkach nie ma znaczenia czy takie traktowanie zwierząt spowodowane zostało winą właściciela, lub opiekuna, jakim rodzajem winy, z jakim zamiarem, czy było wynikiem zaniedbania, zaniechania, czy też błędów organizacyjnych podmiotów odpowiedzialnych za utrzymanie zwierząt. Tym samym skarga kasacyjna wyrokiem NSA z dnia 13 września 2023 r., sygn. akt I OSK 130/21, została oddalona.

Co to oznacza dla zwierząt?

Powyższy wniosek prowadzący do uzależnienia możliwości organu wykonawczego gminy do wydania decyzji o czasowym odebraniu zwierząt od sytuacji pozostawania przez nich w warunkach określonych w art. 6 ust. 2 uoz bez konieczności badania przez organ ewentualnej winy właściciela lub opiekuna zwierząt był już wcześniej wyrażany w orzecznictwie (por. wyrok NSA z dnia 25 czerwca 2021 r., sygn. akt I OSK 426/21).

wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczeciniez 17 października 2019 r. sygn. akt II SA/Sz 651/19
wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 13 września 2023 r., sygn. akt I OSK 130/21

Opracowała: Magdalena Krupa
źródło grafiki: pixabay.com.pl