Dnia 5 października 2023 r. Sąd Rejonowy w Rybniku uznał L.W. za winną tego, że w 2022 r. (dokładny okres nie został bliżej określony) znęcała się nad swoim psem rasy mieszanej (vide: wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 5 października 2023 r., sygn. akt III K 1842/22). Skazana, jako osoba zobowiązana do opieki nad zwierzęciem, nie udzieliła pomocy i nie zapewniła odpowiedniego leczenia, co doprowadziło do stanu agonalnego z uwagi na rozpad gnilny nowotworu, a w konsekwencji do zgonu psa. Sąd wymierzył winnej karę grzywny w wysokości 100 stawek dziennych, ustalając wysokość jednej stawki na kwotę 10 złotych oraz – w oparciu o art. 35 ust. 3 a ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt – zakaz posiadania wszelkich zwierząt.

Żadna ze stron postępowania nie wniosła o sporządzenie uzasadnienia wyroku, ani nie wniosła apelacji, zatem wyrok uprawomocnił się 13 października 2023 r. Niemniej jednak, dnia 17 listopada 2023 r. Prokurator Generalny wniósł kasację nadzwyczajną na korzyść oskarżonej, wnioskując o uchylenie wyroku w części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania. Głównym zarzutem kasacji – a także i motywem działania Prokuratora Generalnego – było nieprawidłowe zastosowanie środka karnego, a dokładniej zakazu posiadania wszelkich zwierząt.

W tym miejscu warto przybliżyć czym jest środek karny. Zgodnie z powszechną definicją jest to jeden ze sposobów na pociągnięcie do odpowiedzialności za popełniony czyn. Jest to dodatkowa (bo wymierzana obok tradycyjnej kary) bądź jedyna (bo niekiedy orzekana zamiast kary) dolegliwość dla sprawcy przestępstwa lub wykroczenia. W niektórych przypadkach orzeczenie środka karnego jest obowiązkowe i wtedy mówimy o obligatoryjnym środku karnym, a niekiedy jego wymierzenie jest pozostawione do uznania sądu, wtedy mamy do czynienie z fakultatywnym środkiem karnym. I tak, na tle środka karnego zastosowanego przez Sąd Rejonowy w Rybniku, można wskazać, że obligatoryjny zakaz posiadania zwierząt orzeka się w razie skazania za działanie ze szczególnym okrucieństwem w przypadku zabicia zwierzęcia bądź znęcania się nad nim. W pozostałych przypadkach – to jest za zabicie bądź znęcanie się nad zwierzęciem jednak bez przymiotu szczególnego okrucieństwa – zastosowanie wspomnianego zakazu pozostawione jest do uznania sądu.

Możemy spotkać różnego rodzaju środki karne, a ich ogólny katalog znajdziemy w Kodeksie karnym, który reguluje również okres ich obowiązywania (vide: art. 39 i art. 43 Kodeksu karnego). Katalog ten może jednak zostać rozszerzony przepisami szczególnymi – w omawianym przypadku jest to ustawa o ochronie zwierząt, zgodnie z którą zakaz posiadania zwierząt orzeka się w latach, od roku do lat 15. Co więcej, ustawa zakaz ten różnicuje również w ten sposób, że może on dotyczyć wszelkich zwierząt bądź zwierząt określonej kategorii.

Wracając na kanwę komentowanej sprawy, skarżący (Prokurator Generalny) wskazał, że w nieprawidłowy sposób zastosowano środek karny. Sąd orzekł wobec skazanej zakaz posiadania wszelkich zwierząt, jednak nie wskazał okresu obowiązywania tego zakazu, co stanowiło rażące i mające istotny wpływ na treść wyroku naruszenie przepisu prawa karnego.

Sąd Najwyższy uznał kasację za oczywiście zasadną (przychylając się tym samym do stanowiska Prokuratora Generalnego) i uwzględnił ją w całości, przyznając, że uchybienie Sądu Rejonowego stanowiło rażące naruszenie prawa. Wskazał ponadto, że skoro zgodnie z ustawą czas zakazu powinien zostać określony w wyroku skazującym, to brak jest możliwości konwalidowania tego naruszenia, na co pozwala art. 13 Kodeksu karnego wykonawczego. Zgodnie ze wspomnianym przepisem organ wykonujący orzeczenie oraz każdy, kogo orzeczenie bezpośrednio dotyczy, może zwrócić się do sądu, który je wydał, o rozstrzygnięcie wątpliwości co do wykonania orzeczenia lub zarzutów co do obliczenia kary. Zważywszy, że zastosowanie tego przepisu nie było możliwe, Sąd Najwyższy uchylił punkt 2 części dyspozytywnej zaskarżonego wyroku i przekazał sprawę w tym zakresie Sądowi Rejonowemu w Rybniku do ponownego rozpoznania.

wyrok Sądu Rejonowego w Rybniku z dnia 5października 2023 r., sygn. akt III K 1842/22
wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 marca 2024 r., sygn. akt IV KK 517/23

opracowała: radca prawny Dominika Lara
źródło grafiki: pixabay.com.pl