Stan faktyczny

Rada Gminy Maszewo (województwo lubuskie) przyjęła program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt na terenie gminy w 2023 roku uchwałą z dnia 20 grudnia 2022 r. nr XXXV/202/22 na podstawie art. 11 a ustawy z 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t.j. Dz. U. z 2023 r., poz. 1580, dalej u.o.z.).

Wojewoda wniósł skargę do WSA w Gorzowie Wielkopolskim na uchwałę w części dotyczącej § 2 ust. 1 pkt 2 lit. a, § 2 ust. 2 pkt 2 i 6. Zarzucił istotne naruszenie prawa materialnego w postaci art. 11a ust. 2 pkt 3, 6, 8 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (Dz.U. z 2022 r. poz. 572, dalej w skrócie u.o.z.) i wniósł o stwierdzenie nieważności w/w uchwały w zakresie:

1) § 2 ust. 1 pkt 2 lit. a w zakresie zwrotu „bezdomnych kotów wolno żyjących”,

2) § 2 ust. 2 pkt 2 w zakresie zwrotu „zagubionych, wałęsających się, pozostających bez opieki właściciela”,

3) § 2 ust. 2 pkt 6 w zakresie słowa „bezdomnych” oraz zwrotu „bezdomnymi psami i kotami wolno żyjącymi z terenu gminy”.

Nadto wniósł o zasądzenie od Rady Gminy kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych. Wojewoda, uzasadniając skargę, eksplikował m.in., iż uchwalony przez radę gminy program musi ściśle odpowiadać wymogom sformułowanym w u.o.z. (art. 11a ust. 2 i 5 odnośnie wskazanych naruszeń).

Wyrok WSA

WSA po rozpatrzeniu skargi uznał, iż zarzuty podniesione w skardze okazały się zasadne i stwierdził nieważność uchwały w podnoszonym przez Wojewodę zakresie.

Sąd wskazał. że przepis art. 11a u.o.z. statuuje obowiązek organów gminy do określenia w drodze uchwały programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt, a także określa materię, jaką program ten winien obejmować. Zakres programu został przez ustawodawcę wyszczególniony w ust. 2 omawianego przepisu, a także dodatkowo w ust. 3, ust. 3a i ust. 5 u.o.z. Obowiązkowe elementy programu zostały określone w art. 11a ust. 2 pkt 1-8 i ust. 5, natomiast fakultatywne określone zostały w ust. 3 i 3a. 

Ad. 1) Skoro w myśl art. 11a ust. 2 pkt 6 u.o.z. program opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt obejmuje usypianie ślepych miotów zwierząt, a jednocześnie ustawa nie określa, jakich gatunków zwierząt usypianie ma dotyczyć, to ograniczenie w programie zabiegów usypiania ślepych miotów jedynie do „bezdomnych kotów wolno żyjących” pozostaje w sprzeczności z delegacją ustawową z art. 11a ust. 2 pkt 6 tej ustawy.

Ad.2) Na akceptację zasługuje argumentacja organu, iż zawarcie w § 2 ust. 2 pkt 2 zaskarżonej uchwały zwrotu „zagubionych, wałęsających się, pozostających bez opieki właściciela” stanowi nieuprawnioną modyfikację treści 11a ust. 2 pkt 3 w związku z art. 4 pkt 16 u.o.z. i przez to narusza wskazane przepisy tej ustawy.

Ad. 3) W myśl art. 11a ust. 2 pkt 8 u.o.z. jednym z elementów omawianego programu jest zapewnienie całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych z udziałem zwierząt. W orzecznictwie sądowym panuje ugruntowany pogląd, iż przytoczony tu przepis ustawy nakłada na gminę obowiązek zapewnienia całodobowej opieki weterynaryjnej zwierzętom, nie zaś jedynie określonym gatunkom czy kategoriom zwierząt. Rada Gminy nie jest uprawniona do dokonania zawężenia kategorii zwierząt objętych taką opieką.

Co to oznacza dla zwierząt?

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z 31 maja 2023 r. w Gorzowie Wielkopolskim  wzmacnia  linię orzeczniczą, zgodnie z którą uchwały w sprawie programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi oraz zapobiegania bezdomności zwierząt nie mogą być oparte na swobodnej interpretacji art. 11 a ustawy o ochronie zwierząt. Rady Gminy musi wdrażać cele ustawy, tj. zapewnienie opieki bezdomnym zwierzętom oraz zapobiegać bezdomności zwierząt, realizując zadania własne: obligatoryjne (art. 11 a ust.2 pkt. 1 – 8) oraz fakultatywne (art. 11a ust. 3 i 3a) zgodnie z delegacją ustawową. Rada Gminy nie może samodzielnie ograniczać swoich obowiązków względem kategorii zwierząt, jeżeli takiego ograniczenia nie ma w samej ustawie (zarówno odnośnie usypiania ślepych miotów, jak również zapewnienia całodobowej opieki weterynaryjnej w przypadkach zdarzeń drogowych ustawodawca nie ogranicza tych obowiązków do konkretnych kategorii zwierząt omawianych w innych normach ustawy). Rada Gminy nie może również tworzyć modyfikacji definicji pojęć, które są opisane normami ustawowymi. 

Taka linia orzecznicza urealnia możliwość realizacji programu opieki nad zwierzętami bezdomnymi i zapobiegania bezdomności zwierząt.

Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 31 maja 2023 r., sygn. akt II SA/Go 208/23

Opracowała: mgr Monika Filipkowska
źródło grafiki: pixabay.com.pl